تأثیر مدیریت کودی و تنش خشکی بر وضعیت تغذیه ای انگور بیدانه قرمز در شرایط گلخانه ای

سابقه و هدف: انگور یکی از مهمترین‌ محصولات باغی در دنیا و ایران است که از نظر تازه خوری و مصارف دیگر دارای ارزش اقتصادی است. کمبود آب مهمترین عامل محدود کننده رشد درختان میوه در مناطق خشک و نیمه خشک است. استفاده از راهکارهای تغذیه‌ای همانند استفاده از کودهای مناسب می‌تواند سبب بهبود عملکرد گیاه در شرایط کم آبی باشد. این تحقیق به منظور بررسی کاربرد کودهای سولفات پتاسیم، کمپوست و بایوچار بر وضعیت تغذیه‌ای انگور و ویژگی‌های حاصلخیزی خاک در سال 1396-1397 در دانشگاه رازی شهر کرمانشاه (34 درجه و 19 دقیقه شمالی و 47 درجه و 7 دقیقه شرقی) انجام شد. مواد و روش‌ها: این تحقیق در شرایط گلخانه‌ای به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 4 تیمار کودی (شاهد، تیمارهای کودی ده گرم در گلدان سولفات پتاسیم، پنج درصد وزنی کمپوست و ده درصد وزنی بایوچار تهیه شده از سرشاخه‌های هرس شده درختان سیب) و 2 تیمار آبی (شاهد و تنش خشکی به ترتیب 80 و40 درصد ظرفیت زراعی) در 4 تکرار تا زمان بروز علائم تنش خشکی انجام شد. یافته‌ها: نتایج تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که اثر متقابل تیمارهای تنش خشکی و کودی بر نیتروژن، منیزیم، آهن، روی و مس برگ انگور (P<0.01) معنی‌دار به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس همچنین نشان داد که اثرات ساده تیمارهای کودی و تنش خشکی بر غلظت عناصر پر مصرف و کم مصرف برگ انگور معنی‌دار(P<0.01) به دست آمد. بیشترین غلظت نیتروژن برگ انگور درشرایط بدون تنش خشکی در تیمارهای کمپوست و سولفات پتاسیم مشاهده شد و در شرایط تنش خشکی بین تیمارها اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. در شرایط بدون تنش خشکی، بیشترین غلظت منیزیم برگ انگور در تیمارهای آلی و در شرایط تنش خشکی، کمترین غلظت منیزیم برگ انگور در تیمار بایوچار مشاهده شد. در شرایط با و بدون تنش خشکی، غلظت مس برگ انگور در تیمارهای آلی بیشتر از تیمار سولفات پتاسیم بود. در شرایط با و بدون تنش خشکی، بیشترین غلظت روی برگ انگور در تیمار سولفات پتاسیم به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تیمارهای کودی و تنش خشکی بر هیچ یک از ویژگی‌های خاک (به جز کلسیم خاک) معنی‌داری نشد. تنش خشکی سبب کاهش فسفر و منیزیم (P<0.05) و کلسیم (P<0.001) خاک شد. اثر تیمارهای کودی بر قابلیت هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سدیم (P<0.01) و کلسیم و منیزیم خاک (P<0.001) معنی‌دار به دست آمد. سولفات پتاسیم و کمپوست سبب افزایش به ترتیب 53/8 و 52/60 درصدی و بایوچار سبب کاهش 73/3 درصدی سدیم قابل جذب خاک شدند. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط تنش خشکی با کاربرد کمپوست و بایوچار در مقایسه با سولفات پتاسیم وضعیت تغذیه‌ای انگور به دلیل بهبود ویژگی‌های خاک بهتر بود. در شرایط تنش خشکی و کاربرد سولفات پتاسیم و کودهای آلی، بیشترین غلظت و جذب پتاسیم خاک و گیاه در تیمار بایوچار به دست آمد. در شرایط تنش خشکی جذب پتاسیم در تیمارهای سولفات پتاسیم، کمپوست و بایوچار به ترتیب 85/69، 21/36 و 97/178 درصد در مقایسه با عدم کاربرد کود افزایش یافت. به دلیل نقش پتاسیم در تنظیم روابط آبی گیاه و کاهش خسارت تنش خشکی، از بین تیمارهای کودی بررسی شده در این تحقیق کاربرد بایوچار به دلیل تخلخل، سطح ویژه و وجود میکرو و ماکروپورهای زیاد و در نتیجه ظرفیت نگهداشت آب بیشتر و ماندگاری طولانی مدت در خاک همچنین کاهش اثرات تخریبی سدیم خاک توصیه می‌شود.